Αποστολή
Το Εργαστήριο Μελέτης Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής ιδρύθηκε στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με την υπ’ αριθμ. 2920/22.12.2015 απόφαση της Συγκλήτου (ΦΕΚ 5Β’/08.01.2016).
Το Εργαστήριο έχει ως αποστολή
- Την κάλυψη των ερευνητικών και διδακτικών αναγκών της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθώς και άλλων Τμημάτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, στο γνωστικό αντικείμενο του Ιατρικού Δικαίου και της Βιοηθικής και σε θέματα όπως:
- ιατρική ευθύνη
- ιατρική δεοντολογία
- αρχή της ανθρώπινης ζωής
- έννοια του θανάτου
- ευθανασία
- διαθήκες ζωής
- υποβοηθούμενη αυτοκτονία
- μεταμοσχεύσεις
- αισθητικές επεμβάσεις
- αλλαγή φύλου
- εμπορία οργάνων του σώματος
- ιατρικά υποβοηθούμενη αναπαραγωγή
- γενετικές εξετάσεις
- γονιδιακή θεραπεία
- κλωνοποίηση
- τεχνητή διακοπή της κύησης
- πειράματα στον άνθρωπο
- αντιμετώπιση του πόνου των ασθενών
- έρευνα στα βλαστοκύτταρα
- επιλογή φύλου παιδιών
- γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί
- κλινικές μελέτες στον άνθρωπο
- ανάλυση DNA κ.α.
- Τη συνεργασία κάθε μορφής με άλλα ελληνικά και αλλοδαπά ακαδημαϊκά ιδρύματα ή κέντρα ερευνών, εφόσον οι επιστημονικοί στόχοι τους συμπίπτουν, συμβαδίζουν ή αλληλοσυμπληρώνονται με εκείνους του Εργαστηρίου σε πνεύμα αμοιβαιότητας.
- Τη διοργάνωση επιστημονικών διαλέξεων, ημερίδων, σεμιναρίων, θερινών μαθημάτων, συνεδρίων και άλλων επιστημονικών εκδηλώσεων.
- Την πραγματοποίηση δημοσιεύσεων και εκδόσεων και η πρόσκληση ελλήνων και ξένων επιστημόνων αναγνωρισμένου κύρους.
- Τη συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς, δημόσιες υπηρεσίες και άλλους επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς, της ημεδαπής και της αλλοδαπής, ώστε να συμβάλλει το επιστημονικό προσωπικό του εργαστηρίου στη μελέτη και υποβολή προτάσεων χάραξης πολιτικής και εναλλακτικών μεθόδων αντιμετώπισης ζητημάτων που εμπίπτουν στο γνωστικό αντικείμενο του Εργαστηρίου.
- Την παροχή υπηρεσιών σε ιδιώτες σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο π.δ. 159/1984 (τεύχος Α΄, αριθμ. 53).
- Την παροχή γνωμοδοτήσεων (δικαστήρια κλπ.) σε θέματα που άπτονται του γνωστικού αντικειμένου σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
- Τη συλλογή, επεξεργασία, αποθήκευση και διάθεση δεδομένων στο πεδίο του Ιατρικού Δικαίου και της Βιοηθικής.
- Την ανάληψη συμβουλευτικών έργων και μελετών με σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών της κοινωνίας.
- Τη διατήρηση ιστοσελίδας και την έκδοση ηλεκτρονικού περιοδικού στο αντικείμενο του άρθρου 1 του παρόντος.
- Kάθε άλλη επιστημονική, ερευνητική και επιμορφωτική πρωτοβουλία ή δραστηριότητα που εμπίπτει στο γνωστικό αντικείμενο του Εργαστηρίου.
Ιστορικό Δημιουργίας
Η ανάγκη ίδρυσης του εργαστηρίου επιβεβαιώθηκε πρόσφατα και κατά την υλοποίηση ενός προγράμματος ΑΡΙΣΤΕΙΑ ΙΙ, που εγκρίθηκε στη Σχολή μας και υλοποιήθηκε από αυτήν, σε συνεργασία με το Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ, συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, με θέμα: «Ιατρικά Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και προστασία του εμβρύου in vitro» (Φεβρουάριος 2014 – Οκτώβριος 2015).
Κατά την υλοποίηση του προγράμματος αυτού αξιολογήθηκε το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σε επτά ευρωπαϊκές χώρες και επιχειρήθηκε να αναδειχθούν τα προβλήματα που δημιουργεί. Πέραν της νομοθεσίας, αξιοποιήθηκαν σχετικές εθνικές και διεθνείς έρευνες, καθώς και η υπάρχουσα βιβλιογραφία. Πραγματοποιήθηκαν προσωπικές συνεντεύξεις με 100 περίπου επιστήμονες, ειδικούς σε ζητήματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν νομικοί, γιατροί, ψυχολόγοι, βιολόγοι, θεολόγοι, ανθρωπολόγοι και υπεύθυνοι για τη στρατηγική στην ανθρώπινη αναπαραγωγή και την εμβρυολογία. Συντάχθηκαν επτά εθνικές Εκθέσεις, που αποτέλεσαν τη βάση για τη σύνταξη εκτενούς Συγκριτικής Μελέτης, οργανώθηκαν δύο διεθνή συνέδρια στη Θεσσαλονίκη, με 57 συνολικά εισηγητές (τα Πρακτικά των οποίων εκδόθηκαν σε τέσσερεις τόμους στα ελληνικά και τα αγγλικά) και διατυπώθηκαν συγκεκριμένες προτάσεις – τόσο στα ελληνικά όσο και στα αγγλικά – για τη διαμόρφωση ενός ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου σχετικά με την ιατρικά υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, μέσω του οποίου μπορούν να αντιμετωπιστούν τα σύνθετα προβλήματα που γεννούν οι νομοθετικές απαγορεύσεις σε επιμέρους χώρες.
Οι προτάσεις αυτές έχουν αποσταλεί στις αρμόδιες αρχές τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Παράλληλα, διαμορφώθηκε ιστοσελίδα για θέματα ιατρικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπου μπορεί κανείς να βρει όλη τη σχετική νομοθεσία, πλούσια νομολογία ελληνικών και ευρωπαϊκών δικαστηρίων, μελέτες, έρευνες και ειδήσεις και άλλο υλικό. Στην ιστοσελίδα αυτή (repro.law.auth.gr) έχει αναρτηθεί και όλο το υλικό της έρευνας.
Η εφαρμογή του προγράμματος υπογράμμισε την ανάγκη ενίσχυσης και διεύρυνσης του διεπιστημονικού διαλόγου στο πεδίο του ιατρικού δικαίου και της βιοηθικής από μια σταθερή δομή, που να μπορεί να προσφέρει στη Νομική Σχολή ένα βήμα επέμβασης σε ζητήματα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος όχι μόνο για την επιστημονική κοινότητα, αλλά και για το σύνολο της κοινωνίας.
Το Εργαστήριο Μελέτης Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής συνεχίζει έτσι και διευρύνει το συγκεκριμένο έργο αριστείας, αξιοποιεί τα αποτελέσματά του, τα εργαλεία έρευνας, τη βάση των δεδομένων του. Παράλληλα, αξιοποιεί και συνεχίζει όλες τις θεμελιωμένες ήδη συνεργασίες της ερευνητικής ομάδας με άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα ή Ινστιτούτα της ημεδαπής και της αλλοδαπής (ΕΚΠΑ, Πάντειο, πανεπιστήμιο Αιγαίου, Paris 1, Pantheon-Sorbonne, University Sacro Cuore, Göteborg, Mannheim, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Uppsala University, Cambridge University, Queen Mary University, Manchester University, UCL, Trento University, Augsburg University, London School of Economics), αλλά και με εθνικές αρχές, όπως η Αρχή Ιατρικά Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής.
Σκοπός
Για την εκπλήρωση των στόχων του Εργαστηρίου:
- οργανώνονται επιστημονικές συναντήσεις των μελών του εργαστηρίου, με πρόσκληση αν κρίνεται σημαντικό και άλλων επιστημόνων, προκειμένου να επεξεργάζεται και διαμορφώνει θέσεις σε επίκαιρα κρίσιμα θέματα (“Think Tank”), προωθώντας τον επιστημονικό διάλογο στο αντικείμενό του και διατυπώνοντας προτάσεις χάραξης πολιτικής προς τους αρμόδιους φορείς
- οργανώνονται, μετά από υποβολή σχετικού αιτήματος μέλους ΔΕΠ του ΑΠΘ, εσωτερικές επιστημονικές συναντήσεις των μελών του εργαστηρίου για την επεξεργασία επιστημονικών θεμάτων στο αντικείμενο του ιατρικού Δικαίου και της Βιοηθικής, προκειμένου να υποστηριχθεί η διδασκαλία των συγκεκριμένων θεμάτων, τόσο στη Νομική όσο και σε άλλες Σχολές του ΑΠΘ
- ενισχύεται με τον τρόπο αυτό, και όποιο άλλο κατάλληλο, η διδασκαλία στο πλαίσιο του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του ΑΠΘ «Σύγχρονες Ιατρικές Πράξεις: Δικαιϊκή Ρύθμιση και Βιοηθική Διάσταση», το οποίο υλοποιείται με συνεργασία τεσσάρων Σχολών του ΑΠΘ ( Θεολογική, Ιατρική, Νομική και Οδοντιατρική),
- εκτελούνται ερευνητικά προγράμματα σε επιμέρους ενότητες του Ιατρικού Δικαίου και της Βιοηθικής, που χρηματοδοτούνται από κρατικούς, ενωσιακούς ή ιδιωτικούς πόρους, με κατά το δυνατό διεπιστημονικό χαρακτήρα
- ενισχύονται μεταπτυχιακοί φοιτητές που εκπονούν διδακτορική διατριβή στο συγκεκριμένο χώρο, ιδίως με παροχή δυνατότητας παρακολούθησης των εσωτερικών συναντήσεων, συμμετοχής στο ερευνητικό έργο, χρήσης βιβλιογραφικού υλικού κ.ά., , με οικονομική υποστήριξη και χορήγηση υποτροφιών
- οργανώνονται επιστημονικές διαλέξεις, για ειδικά ακροατήρια ή το ευρύ κοινό, σε θέματα επικαιρότητας ή μεγάλου ενδιαφέροντος
- πραγματοποιούνται σεμινάρια και θερινά μαθήματα για ειδικά ακροατήρια ή το ευρύ κοινό
- διαμορφώνονται επιστημονικές συνεργασίες με την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής, την Αρχή Ιατρικά Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Ιατρικούς Συλλόγους, άλλα εκπαιδευτικά ή ερευνητικά ιδρύματα ή άλλες επιστημονικές ενώσεις και παρέχονται υπηρεσίες συναφείς με το αντικείμενο του εργαστηρίου σε νομικά ή φυσικά πρόσωπα
- αναπτύσσονται συνεργασίες με διεθνείς οργανισμούς που ασχολούνται με θέματα ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής
- προσφέρεται δυνατότητα πραγματοποίησης πρακτικής άσκησης σε μεταπτυχιακούς φοιτητές (με παροχή βεβαίωσης πραγματοποίησής της), με την αποδελτίωση θεμάτων τα οποία εντάσσονται στο χώρο του ιατρικού δικαίου και της βιοηθικής και αναρτώνται στην ιστοσελίδα του εργαστηρίου, με αναφορά του ονόματος του φοιτητή
- δημοσιοποιούνται τα πορίσματα των ερευνών ή μελετών που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του εργαστηρίου, μέσω ιστοσελίδας, αλλά και ειδικού ηλεκτρονικού περιοδικού εντύπου.
Χρηματοδότηση
Οι πόροι του Εργαστηρίου προέρχονται από:
- Την εκτέλεση ερευνητικών και επιμορφωτικών (εθνικών, ευρωπαϊκών ή/και διεθνών) προγραμμάτων που πραγματοποιούνται για ίδιο λογαριασμό ή λογαριασμό τρίτων.
- Τις κληρονομιές, τις δωρεές, τις κληροδοσίες και άλλες οικονομικές ενισχύσεις προς το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για τους σκοπούς του Εργαστηρίου.
- Τα έσοδα από την παροχή υπηρεσιών σύμφωνα με το άρθρο 3 του Προεδρικού διατάγματος 159/1984 (Α΄ 53).
- Τη διάθεση αποτελεσμάτων ερευνητικών προγραμμάτων ή εν γένει επιστημονικών προϊόντων.
- Τις ειδικές προσφορές, χρηματοδοτήσεις και άλλες χορηγίες που προέρχονται από διεθνείς οργανισμούς, δημόσιες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις και νομικά ή φυσικά πρόσωπα.
- Τη χρηματοδότηση ή συγχρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων από διάφορα Υπουργεία ή φορείς του ευρύτερου Δημοσίου Τομέα.
- Τις πωλήσεις εκδόσεων του Εργαστηρίου.
